دورخیز ایران برای صادرات اکسیژن 18 - مجله یک کامپیوتر

به گزارش خبرنگاران، فراوری اکسیژن 18 در مجتمع آب سنگین اراک از جمله دستاوردهایی بود که در سیزدهمین سالروز ملی فناوری هسته ای از آن رونمایی شد.

اکسیژن فراوان ترین عنصر در پوسته کره زمین است که مخلوطی از سه ایزوتوپ پایدار اکسیژن 16، اکسیژن 17 و اکسیژن 18 است. در این بین اکسیژن 18 با وجود مقدار ناچیز آن در طبیعت دارای کاربردهای وسیع در علوم مختلف از قبیل محیط زیست، بیوشیمی، تشخیص و درمان پزشکی است.

در ایران مجتمع آب سنگین اراک پس از فراوری آب سنگین، به عنوان اصلی ترین منبع تأمین ایزوتوپِ پایدارِ دوتریم، ترکیبات شیمیایی، بیولوژیک و داروییِ نشاندار شده با ایزوتوپ دوتریم، در بازارهای داخلی و بین المللی به عنوان یکی از معدود فراوری کنندگان ترکیبات دوتره در جهان مطرح شده است. از این رو در راستای تحقق چشم انداز تبدیل شدن به یک شرکت معتبر بین المللی در زمینه فراوری ایزوتوپ های پایدار، غنی سازی ایزوتوپ پایدار اکسیژن 18 در دستور کار این مجتمع نهاده شد.

فراوری اکسیژن 18 به روش های مختلف شیمیایی و فیزیکی به وسیله محققان زیادی در جهان مورد مطالعه و بررسی نهاده شده که در نهایت به فراوری صنعتی این ایزوتوپ پر کاربرد منجر شده است.

در گام نخست، با پشتوانه علمی حاصل از مطالعات گسترده محققان و دانشمندان سازمان انرژی اتمی ایران مدل سازی فرآیند، طراحی و ساخت برج ها و تجهیزات مورد احتیاج برای فراوری ایزوتوپ پایدار اکسیژن 18 آغاز شد و در 20 فروردین 1393 واحد پژوهشی فراوری اکسیژن 18 راه اندازی شد. فراوری ایزوتوپ پایدار اکسیژن 18 با غنای ایزوتوپی بالای 97 درصد در بهمن ماه سال 1397 با موفقیت انجام شد.

آب غنی شده از اکسیژن 18 با غنای ایزوتوپی بالای 95 درصد برای فراوری رادیو ایزوتوپ فلوئور 18 مورد استفاده در تکنیک تشخیص طبی پت اسکن است و رادیو ایزوتوپ فراوری شده در ساختار ترکیب قندیFDG (Fluoro Deoxy Glucose) به عنوان ردیاب وارد بدن بیمار می گردد. با توجه به سرعت بالای متابولیسم در سلول های سرطانی و البته روند متابولیسمی متفاوت آنها در مقایسه با سلول های سالم، ماده قندی در سلول های سرطانی تجمع یافته و به وسیله ردیابی زوال ایزوتوپ فلوئور 18 در دستگاه پت اسکن، مکان دقیق سلول ها و مرحله تکاملی سلول های سرطانی قابل تشخیص خواهد بود.

با فراوری موفقیت آمیز ایزوتوپ اکسیژن 18 با غنای ایزوتوپی بالا، نه تنها ماده اولیه مورد استفاده در تکنیک تشخیصی پت اسکن در کشور مهیا شده است، بلکه تجاری سازی کیت های تشخیصیFDG و صادرات این محصول ارزشمند در گام های پیش رو، اجرایی خواهد شد که با تشخیص به موقع بیماری های صعب العلاج گام مؤثری در راستای اعتلای سطح سلامت جامعه برداشته می گردد.

به علاوه با دستیابی مجتمع آب سنگین اراک به آب نشاندار شده با دو ایزوتوپ پایدار دوتریم و اکسیژن 18، بررسی سرعت متابولیسم و مصرف انرژی بدن بیماران و ورزشکاران امکان پذیر شده است. در این فرایند پس از مصرف آب دو بار نشاندار شده با بررسی میزان اکسیژن 18 در ادرار و هوای بازدم و همچنین دوتریم در ادرار با استفاده از دستگاه آی آر مَس (IRMS) و با محاسبه اختلاف بین سرعت دفع هیدروژن و اکسیژن نشاندار می توان سرعت فراوری دی اکسید کربن را معین کرد. سرعت فراوری دی اکسید کربن بیانگر میزان مصرف انرژی است که به صورت نسبت غذای مصرف شده به میزان تنفس در دوره زمانی تعریف می گردد.

همچنین اندازه گیری ایزوتوپ های اکسیژن در مطالعات هیدرولوژی آب های زیرزمینی، چگونگی حرکت و توزیع آب ها در سفره های آبی کاربرد دارد. مطالعات ایزوتوپی هیدرولوژی اطلاعات تکمیلی از نوع، سرچشمه و سن آب های زیرزمینی ارائه می دهند. اگر محتویات ایزوتوپی در سفره های آب تغییر نکند می توان به سرچشمه آب ها به خصوص مکان تغذیه، طول مدت و فرآیندهای آن پی برد.

هم اکنون ظرفیت فراوری واحد اکسیژن 18 در مجتمع آب سنگین اراک سالانه 100 کیلوگرم است که علاوه بر تأمین احتیاج داخلی کشور که در سال 2 کیلو است به این محصول با ارزش زمینه صادرات آن به خارج از کشور را نیز مهیا می نماید.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما