واقعیت های نجومی درباره شب یلدا - مجله یک کامپیوتر

شب یلدا آخرین شب پاییز و ورود به دروازه زمستان، حکایت های زیادی در فرهنگ ایرانی دارد. کلمه یلدا از زبان سریانی و به معنای زایش است و برخی معتقدند مردمان باستان، این شب را بیدار می ماندند تا در کنار یکدیگر و همراه با شعرخوانی و حکایت گویی، خود را سرگرم نمایند و اندوه غیبت خورشید و تاریکی و سردی را از یاد ببرند. اما در گنبد آسمان بالای سرما چه رخ می دهد که طول روز کوتاه تر و سیاهی شب طولانی تر و انقلاب زمستانی شروع می گردد؟ آیا واقعا شب اول دی ماه طولانی ترین شب سال و روز اول دی کوتاه ترین روز است؟ مدرس مراکز نجومی در این مورد گفت: از نظر نجومی خورشید در شب یلدا در مسیر حرکت ظاهری و سالانه خود روی دایره البروج (دایره البروج مسیر حرکت ظاهری سالانه خورشید نسبت به زمین، بر روی کره سماوی است) به نقطه انقلاب زمستانی رسیده و از نظر ظاهری در آسمان مشاهده می گردد در بیشترین فاصله ممکن از قطب شمال آسمانی (موقعیت نزدیک به ستاره قطبی) واقع شده است. کاظم کوکرم ادامه داد: همین موضوع باعث می گردد سی ام آذر بلندترین روز سال برای ساکنان نیمکره جنوبی و بلندترین شب سال برای ساکنان نیمکره شمالی زمین باشد. یعنی از نظر ما در ایران که در نیمکره شمالی زمین ساکن هستیم، سی ام آذر (و گاهی یکم دی) خورشید کوتاه ترین کمان سالانه خود را طی روز در آسمان طی می نماید و رکورد کوتاه ترین روز سال را بر جای می گذارد. وی گفت: اما وقوع طولانی ترین شب سال به این معنی نیست که در این شب شاهد زودترین غروب سال و همین طور در صبحدم یکم دی دیرترین طلوع آفتاب سال را می توانیم به نظاره بنشینیم.تفاوت دو مفهوم روز خورشیدی میانگین و روز خورشیدی حقیقی را در نظر بگیریم به گفته وی ماجرا از این قرار است که در نتیجه تفاوت بین دو مفهوم روز خورشیدی میانگین و روز خورشیدی حقیقی در علم نجوم، قریب به دو هفته پیش از شب یلدا، زودترین غروب خورشید سال اتفاق می افتد و حدود دو هفته نیز پس از شب یلدا، دیرترین طلوع سال رخ می دهد. وی شرح داد: اگر به جدول اوقات شرعی سال 1397 که مرکز تقویم دانشگاه تهران منتشر نموده است (و به وسیله وبگاه این مرکز در دسترس علاقمندان قرار گرفته است) مراجعه کنیم خواهیم دید سال جاری زودترین غروب آفتاب در چهاردهم آذر ساعت 16 و 51 دقیقه رخ داد که با مقایسه داده های نشان داده شده در جدول همین مقاله می بینید حدود سه چهار دقیقه زودتر از زمان غروب آفتاب در 30 آذر است. کوکرم اضافه کرد: همین طور با نگاهی به زمان طلوع خورشید در شب های پیش رو می بینیم در شرایطی که آفتاب در صبحدم یکم دی حوالی ساعت 7 و 11 دقیقه طلوع می نماید، در حالیکه دیرهنگام ترین غروب آفتاب سالیانه در روز هفدهم تیر و حوالی ساعت 7 و 15 دقیقه صبح رخ می دهد. به گفته وی با این حال اگر طولانی بودن شب یلدا را از نظر اختلاف زمانی بین غروب خورشید 30 آذر تا طلوع خورشید یکم دی روی چرتکه حساب کنیم می بینیم طول این شب 14 ساعت و 16 دقیقه بوده که نسبت به شب قبل یا بعد از خود فقط در حد چند ثانیه بلندتر است. با عبور از شب یلدا و با شروع ماه دی هر روز خورشید دیگر بار در مسیر حرکت ظاهری خود روی دایره البروج آرام آرام به نقطه اعتدال بهاری نزدیک و روزها طولانی تر می گردد تا این که یکم فروردین و نوروز از راه برسد و طول شب و روز در بیشتر نقاط زمین به تعادل نزدیک گردد.

5656

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما