نفس های تنگ و بلاتکلیفی قانون هوای پاک - مجله یک کامپیوتر

به گزارش خبرنگاران، حال و هوای شهر تهران در سال 1398، مثل سال های گذشته تعریفی نداشت. بررسی شاخص کیفیت آلودگی هوا تهران نشان می دهد که در سال 98، این شهر 80 روزِ ناسالم برای گروه های حساس و پنج روزِ ناسالم را تجربه کرده است. تنگی نفس های تهران در سال 98 چنان بود که در چند نوبت مدارس و دانشگاه های این شهر تعطیل شد.

شاخص آلودگی هوای تهران در سال 98 نسبت به سال قبل (1397) شرایط بدتری داشته است چرا که تهران در سال 1397، تنها 59 روزِ حساس برای گروه های ناسالم را تجربه کرده بود. روزهای سرد و آلوده تهران اما باعث شد که کنندگان خانه ملت، پای قانون هوای پاک را به صحبت هایشان باز کنند؛ قانونی که دو سال از تصویب و ابلاغ آن می گذرد و راهکار کاهش آلودگی هوا را در 34 ماده و 13 آیین نامه تعریف کرده است.

معاینه فنی، تعیین سن فرسودگی وسایل نقلیه و از رده خارج کردن این وسایل، جایگزین کردن خودروهای حمل و نقل عمومی فرسوده با خودروهای نو، نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی کشور با اولویت شهرهای بالای 200 هزار جمعیت، به صفر رساندن سود بازرگانی خودروهای برقی و هیبریدی، استفاده مراکز صنعتی و تولیدی از سوخت استاندار، وظیفه شرکت های جدید الاحدات مبنی بر اختصاص 10 درصد زمین شرکت به فضای سبز مشجر، ممنوعیت انباشت پسماند و سوزاندن زباله ها به غیر از مکان های تعیین شده توسط شهرداری، از بندهای مهم قانون هوای پاک است. قانونی که به گفته کارشناسان و مسئولان در اغلب موارد اجرایی نشده است.

اجرایی نشدن بندهایی از قانون هوای پاک، انتقاد کنندگان مجلس را به دنبال داشت. نقدهای که در بعضی موارد حاوی تعنه و کنایه بود. علی محمد شاعری، کننده مردم بهشهر در مجلس، با ابراز این عقیده که اولویت دولت اجرای قانون هوای پاک نبوده است گفت: مردم هم اکنون برای داشتن هوای پاک منتظر وزش باد و باران هستند و هیچ امیدی به دولت در این خصوص ندارند.

سید راضی نوری، کننده مردم شوش در مجلس در گفت وگو با خبرنگاران در انتقاد از اجرایی نشدن قانون هوای پاک گفت: مسئولین امر در شرایط فعلی می گویند که دعای توسل بخوانیم تا باد یا باران بیاید. متوسل شدن به دعا برای دولت بدل به قانون شده است. این تفکرها، ناشی از بی برنامه بودن دولت است. من نمی دانم که ما تا کی باید یک هفته و 10 روز مدارس و ادارات را تعطیل کنیم. متاسفانه دولت منتظر بهبود شرایط جوی از طریق باد و باران است. این نقدها در حالی بیان شد که چندی قبل پیروز حناچی، شهردار تهران در حاشیه جلسه هیات دولت گفته بود که برای کاهش آلودگی راهی جز وزش باد، بارش باران و کاهش تردد خودروها نداریم.

بر اساس ماده 11 آیین نامه فنی ماده 2 قانون هوای پاک، موتورسیکلت سازان کشور موظف شده بودند که در ازای تولید هر دستگاه موتور بنزینی نسبت به اسقاط یک دستگاه موتوسیکلت فرسوده اقدام کنند اما این موضوع با نامه نگاری و خواست صنایع برای یک سال به تعویق افتاد و از سوی دیگر برای ماده 8 قانون هوای پاک که درباره از رده خارج کردن وسایل نقلیه موتوری فرسوده است اقدام مثبت چشمگیری تا به امروز انجام نشده است.

اشاره بعضی کنندگان به نواقص قانون هوای پاک خبر از این مهم می داد که اجرایی نشدن قانون هوای پاک به معنای، بی نقص بودن این قانون نیست. سید کمال الدین شهریاری، کننده مردم دشتی و تنگستان در مجلس در گفت وگو با خبرنگاران، با اشاره به ضرورت اهتمام دولت برای اجرای قانون هوای پاک، با بیان اینکه بیشتر مسائل امروز کشور ناشی از ضعف مدیریتی یا ناهماهنگی در انجام وظایف بین دستگاهی است گفت: متاسفانه مجلس شورای اسلامی بر این باور است که تمام مسائل با قانون گذاری حل می شود، در حالی که ما به اندازه کافی قانون داریم، اما آنچه که مشکل ساز است فقدان مدیریت و ناهماهنگی در بین دستگاه های مجری است. در قانون هوای پاک 23 دستگاه به عنوان متولی برای مقابله با آلودگی هوا تعیین شده است که خود این امر یکی از نواقص این قانون است. هر قانونی باید در گام اول یک متولی را تعیین کند که مسئولیت اجرای قانون را برعهده گیرد و سایر دستگاه ها که وظایف جزیی دارند در ذیل متولی امر، نقش خود را ایفا کنند. پس در گام اول باید هماهنگی و همگرایی در بین دستگاه های مجری یک قانون وجود داشته باشد.

عمده کنندگان و کارشناسان اما دلایل اجرایی نشدن قانون هوای پاک را در عدم تأمین اعتبار بیان نمودند. علی محمد شاعری، کننده مردم بهشهر در مجلس در گفت وگو با خبرنگاران، علت اصلی اجرایی نشدن قانون هوای پاک را عدم تأمین اعتبار لازم دانست و علت اجرایی نشدن این قانون را، عدم حمایت دولت بیان نمود.

انتقاد به عدم تأمین اعتبار برای قانون هوای پاک، به سال 98 محدود نشد و با در نظر نگرفتن اعتبار مالی این قانون در لایحه بودجه 99، صدای مسئولان سازمان محیط زیست را نیز درآورد. مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست از عدم اختصاص بودجه ای تعیین برای اجرای قانون هوای پاک انتقاد کرد و به خبرنگاران گفت: سازمان حفاظت از محیط زیست حدود شش ماه گذشته نامه ای را برای دولت ارسال و درخواست کرد که بخشی از منابعی را که از طریق افزایش قیمت انرژی ایجاد می شود را در جهت الزامات زیست محیطی و برای خرید اتوبوس های نو، از رده خارج کردن تاکسی های فرسوده و سایر اقداماتی که بهبود کیفیت هوا در کشور را به دنبال دارد و حتی مصوبات دولتی نیز هستند، هزینه کند. این نامه همراه با جدولی که در آن اقدامات زیست محیطی لازم برای کاهش آلودگی هوا ذکر و میزان اثر اجرای آن ها نیز پیش بینی شده بود، پیش از سهمیه بندی بنزین برای دولت ارسال شد اما متاسفانه در حال حاضر سیاست دولت این نیست که درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین را به اجرای اقدامات زیست محیطی اختصاص دهد. متاسفانه در بودجه های سنواتی و قانون برنامه پنج ساله ششم نیز هیچ ردیفی برای اجرای قانون هوای پاک دیده نشده است.

علی محمد شاعری، کننده مردم بهشهر در مجلس نیز از عدم تأمین اعتبار این قانون در بودجه سال 99 خبر داد و گفت: بنده لایحه بودجه 99 را مطالعه کردم و متوجه شدم که دولت هیچ اولویتی برای بهبود حمل نقل عمومی، سامان دهی صنایع آلاینده یا توسعه سوخت پاک و سایر مفاد قانون هوای پاک ندارد.

عبدالله حاتمیان، کننده مردم درگز در مجلس نیز در خصوص علت عدم تأمین اعتبار مالی برای قانون هوای پاک، می گوید: باید پذیرفت که دولت ایران در شرایط تحریمی سختی به سر می برد. ما 31 هزار میلیارد تومان به مال باختگان داده ایم. سیل و زلزله و دیگر مخاطرات طبیعی هم مسائل جدی مالی برای کیف پول دولت ایجاد کرده است. البته هیچ کدام از این اتفاقات توجیهی برای عدم اجرای قانون هوای پاک نیست.

ریه های شهر تهران همچنان آلوده است و زیست در این شهر خطرناک تر می شود؛ این در حالی است که قانون هوای پاک - با همه نقص ها و اشکالاتش - بلاتکلیف است و امید است اراده ای برای اجرایی شدن آن وجود داشته باشد.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما